Boek recensie ‘Goed toezicht’

Dick Ruimschotel heeft een kloek boek geschreven met de titel ‘Goed toezicht’. Het is geen Managementboek van het Jaar geworden, maar heeft wel een terechte eervolle vermelding gekregen.

Er is veel te doen over toezicht- en toezichthouders: sla de kranten er maar op na en de affaires rondom de woningbouwcorporaties en de zorginstellingen die ‘uit de bocht vlogen’ staan ons nog helder voor de geest. Wat zijn de eigenlijke taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden van toezichthouders en kunnen ze bij falen persoonlijk aansprakelijk gesteld worden? Wanneer zijn ze goed bezig en wat zijn de do’s and don’ts voor goed toezicht. De kreet ‘Je krijgt het toezicht dat je verdient’ is ook een bekend gezegde.

Dick Ruimschotel heeft in zijn boek de vraag geprobeerd te beantwoorden wat goed toezicht is. Hij formuleert hierbij een aantal principes die kunnen helpen om toezicht te verbeteren. Dit heeft geleid tot een naslagwerk dat er mag zijn!

‘Goed toezicht – Principes van professionaliteit, democratie en good governance’ is mooi uitgevoerd, ingebonden en beslaat ruim achthonderd (!) pagina’s; opgedeeld in tweeëntwintig hoofdstukken. Deze hoofdstukken zijn op hun beurt weer ondergebracht in drie delen. In deel 1 ‘Grondslagen, methoden en strategieën’ bespreekt Dick de verschillende definities van (goed) toezicht; wat de kwaliteiten van toezicht zijn en hoe een adequate toezichtcyclus eruit ziet. Hij reikt methoden en strategieën aan om de principes van goed toezicht in de praktijk handen en voeten te geven. Deel 2 Zoomt nader in op ‘De wijde wereld’ (van toezicht) waarin Ruimschotel laat zien hoe men op de verschillende toezichtsgebieden het toezicht vormgeeft en welke methoden en technieken daarbij gebruikt worden. De eigenschappen van de toezichthouders worden hierbij ook uitgebreid beschreven. In deel 3 ten slotte onderzoekt de auteur een tweede set van vereiste kwaliteiten voor democratisch toezicht; macht, toezicht en good governance.

Het boek heeft een heldere opbouw en structuur waarbij aan het eind van elk hoofdstuk er een uitgebreide casusbespreking volgt, die ruim voorzien is van literatuurverwijzingen. Ieder hoofdstuk beëindigt de auteur met een afsluitende paragraaf waarin hij zijn stellingen en samenvatting vermeldt. Tevens geeft hij de relatie van dat hoofdstuk met de rest van het boek weer.

Het boek is zeer compleet: het bevat een samenvatting (bijlage 1); een literatuurlijst (bijlage 2) en als bijlage 3 de volgende indexen: een zakenindex, personenindex, index van besproken instellingen, wetten en tenslotte een index van figuren en tabellen.

Rondom het boek is een leergang Goed Toezicht ontwikkeld voor toezichthouders aan de slag willen met de methoden en technieken zoals de auteur die in zijn boek ‘Goed toezicht’ aanreikt. De opbouw van de leergang volgt dezelfde structuur als de drie delen in het boek. Hierdoor versterkt het boek de leergang en vice versa.

Mijn advies zou ook aan diegenen die overwegen aan functie als toezichthouder te beginnen eerst deze leergang te volgen zodat je of beslagen ten ijs komt of besluit van een dergelijke positie af te zien.

Goed toezichthouden is een vak en geen bijbaantje. Goed toezicht vereist periodiek onderhoud en dat geldt ook voor dit boek: ik zie uit naar de update zodat ik als toezichthouder professioneel mijn vak kan blijven uitoefenen!

Met de complimenten aan Dick Ruimschotel voor zijn handboek ‘Goed toezicht’.