Boek recensie 'Diagnose zorginnovatie - de essentie'

Philip Idenburg en Michel van Schaik hebben een gewichtig boek samengesteld met als thema Zorginnovatie. Het voorwoord is geschreven door de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Edith Schippers.

Innovatie in de zorg. Het kan ons niet snel genoeg gaan, maar het duurt vaak erg lang, denk bijvoorbeeld aan het elektronisch patiëntendossier. Het mag geen (extra) geld kosten, maar welk ICT-project van de overheid wordt binnen budget en binnen deadline succesvol afgerond? En de instellingen die voorop lopen, krijgen maar al te vaak te horen dat ‘de kosten voor de baten uit gaan’. Voor kleine zorginstellingen zijn de mogelijkheden voor externe financiering de laatste jaren geslonken. Ook de zorgverzekeraars en de banken staan niet meer te popelen bij het financieren van innovatie. Iedereen heeft het debacle van de TVfoonkastjes van Meavita nog vers op het netvlies staan. Om al deze redenen was ik nieuwsgierig naar de inhoud van dit boek. Het gewicht, ruim twee kilo; het voorwoord van de minister, de deelnemende partijen zoals Philips, Rabobank, KPN, Nutricia, Achmea, BeBright, TNO, De Lage Landen en het aantal deelnemers (ruim een pagina vol) wekt hoge verwachtingen!

‘Diagnose zorginnovatie, de essentie – Over technologie en ondernemerschap’ is geschreven om de innovatiekracht van de Nederlandse zorgsector te vergroten zodat de kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid gewaarborgd is. Idenburg en Van Schaik hebben het boek in twee delen opgesplitst: een theoretisch kader waarin ze uitgebreid beschrijven hoe innovatie zich in de gezondheidszorg heeft ontwikkeld en welke innovaties er nu plaats vinden. Dit doen ze aan de hand van het Cyclisch Innovatie Model (CIM). Dit model kent vier lagen: het individu, de sociale context, de samenleving en de economie, de zorgsector zelf en tenslotte de arbeidsmarkt. Ook de belemmeringen bij innovatie bespreken zij uitgebreid.

In het tweede deel komt de innovatie en de innovatie-agenda aan de orde. Aan de hand van de zogenoemde innovatie-agenda wil dit boek een bijdrage leveren aan het verbeteren van de zorg rondom deze vier domeinen. Het betreft COPD, hart- en vaatziekten en kanker en aan ouderdom gerelateerde aandoeningen. De keuze voor deze vier domeinen komt voort uit de voorkeur vanuit o.m. de zogenaamde expertpanels, deelnemers aan congressen en participanten aan de workshops. De deelnemers zijn experts, zorgprofessionals en patiëntvertegenwoordigers en is ingegeven door een groeiend aantal patiënten en relatief hoge zorgkosten in deze vier domeinen. Op basis van de vier domeinen is een twaalftal zorginnovatiethema’s geselecteerd: e(m)powerment van patiënt en eerste lijn; nieuwe zorgwoonvoorzieningen; stimuleren gedeelde besluitvorming; personalized nutrition; vooraf voorspellen van hart- en vaatziekten; tegengaan van roken; individueel gerichte zorg; potentieel van personalized medicine voor kankerpatiënten benutten; technologieontwikkelingen voor wat betreft hart- en vaatziekten stroomlijnen; veilig medicijngebruik; zelfregie patiënt versterken; stroomlijnen ziekteproces van hart- en vaatziekten.

Met behulp van het CIM wordt inzichtelijk gemaakt op welke plaats in de waardeketen innovatie, technologieën en toepassingen waarde kunnen toevoegen met als doel dat de zorg betaalbaar, toegankelijk en kwalitatief op niveau is.

De conclusies vind ik verrassend:

veel waarde is te creëren bij low tech and high touch innovaties. Dit betekent dat de extra waarde niet gecreëerd wordt door spectaculaire nieuwe technologieën maar dat we veel meer aansluiting moeten zoeken bij bestaande technologieën waarvan de toegevoegde waarde al is bewezen en die zich lenen voor bredere uitrol en toepassing
het verhogen van therapietrouw
het vergroten van zelfredzaamheid
en meer aandacht voor preventie door verandering van leefstijl en gedrag

Kortom ons zorgstelsel moet transformeren, van een paternalistisch systeem via een ego-systeem naar een ecosysteem. Waarbij het paternalistische systeem een door de overheid aangestuurd systeem is dat inmiddels verouderd is en vervangen is door een ego-systeem dat door Idenburg en Van Schaik gedefinieerd wordt als een door marktprikkels geleid systeem naar wat zij noemen een ecosysteem. Dit ecosysteem gaat uit van de bijdragen vanuit verschillende partijen die vanuit hun specifieke rol en belang bijdragen aan het realiseren van een gezamenlijk doel, namelijk waardecreatie voor de burger en de samenleving.

‘Op deze wijze kan de zorg transformeren van een kostenpost naar een bron van waardecreatie en economische groei en welvaart voor onze samenleving’, zo hopen Philip en Michel en ik hoop dat samen met hen!